Zawodowa rodzina zastępcza – na czym polega, jak nią zostać, kto może nią być, wynagrodzenie

W Polsce rodziną zastępczą może zostać małżeństwo lub jedna osoba. Tym mianem określane są osoby, które zdecydują się przejąć opiekę nad dzieckiem, z tym że nie są biologicznymi rodzicami. Czym różni się rodzina zastępcza zawodowa od niezawodowej? Kiedy można starać się o opiekę nad dzieckiem? Czy rodzina zastępcza oznacza adopcję dziecka? Jakie jest wynagrodzenie dla zawodowej rodziny zastępczej? Ile wynosi w 2022 roku? O tym można przeczytać poniżej!

Czym charakteryzuje się zawodowa rodzina zastępcza?

Zawodowa rodzina zastępcza to w pewnym sensie rodzaj zatrudnienia. Jeden z opiekunów dostaje wynagrodzenia za opiekę nad dzieckiem lub kilkoma. Opiekunowie zajmujący zobowiązani są podpisać umowę z prezydentem Polski na minimum 4 lata. Obecnie można wyróżnić dwa rodzaje rodziny zastępczej zawodowej:

• Specjalistyczna. Do takiej rodziny trafiają dzieci z problemami, niepełnosprawne, nieletnie matki z dziećmi lub nieletni z trudnościami emocjonalnymi, czy też specjalnymi potrzebami. Nie trudno sobie więc wyobrazić, że takie osoby potrzebują fachowej pomocy i wsparcia.
• Interwencyjna. Jak sama nazwa wskazuje, do rodziny trafiają dzieci odebrane w trakcie interwencji. Do nowego domu trafiają tylko na krótki okres do 4 miesięcy. Jest to sytuacja przejściowa, ponieważ w późniejszym czasie, dziecko zostaje skierowane do rodziny zastępczej niezawodowej, do domu dziecka bądź adopcji. Z tym że ta ostatnia jest możliwa wyłącznie wtedy, kiedy będzie uregulowana sytuacja prawna, np. rodzice biologiczni zostaną pozbawieni władzy rodzicielskiej.

Natomiast rodzina zastępcza niezawodowa polega na tym, że potencjalni opiekunowie pozytywnie przejdą cykl szkoleń. W tym przypadku opiekę prawną mogą przejąć zarówno osoby spokrewnione, jak i obce.

Z jakimi problemami mogą zmagać się rodzice zastępczy?

Opieka na dziećmi, które nie mogą mieszkać z biologicznymi rodzicami, różni się od tej standardowej. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że te dzieci wymagają więcej uwagi. Do tej pory najprawdopodobniej nikt nie przejmował się tym, co działo się w ich życiu. Całkiem możliwe, że będzie też konieczna wizyta u psychologa.

Niestety najwięcej dzieci trafi do rodzin zastępczych, ponieważ w dotychczasowym domu panowała przemoc, czy nie szczędzono alkoholu. Takie dzieci zmagają się z wieloma problemami. Mogą, chociażby być lękliwe, czy agresywne, a trauma jest w nich na tyle zakorzeniona, że nie będą radzić sobie w nowym otoczeniu. Należy też zaznaczyć, że dzieci często swoje złe odczucia względem dorosłych, mogą przenosić swoje negatywne uczucia na rodziców zastępczych.

Z jakimi problemami jeszcze wiąże się opieka prawna nad dzieckiem? Wychowanie może oznaczać wiele upadków, nie oznacza to jednak, że nie warto się podnieść i iść dalej. Dzieci, które nie zaznały miłości w domu rodzinnym, powinny teraz dostać jej jak najwięcej. Choć początki mogą być naprawdę trudne, to istnieje spora szansa, że z biegiem czasu się otworzą i łatwiej będzie im mówić o swoich uczuciach i kłopotach.

Zawodowa rodzina zastępcza – wynagrodzenie 2022. Czy możliwe są podwyżki?

Do tej pory świadczenia dla rodzin zastępczych zawodowych nie mogło być niższe niż 1000 zł miesięcznie na 1 dziecko. To, czy dany opiekun otrzymywał większą kwotę, zależne było od władz powiatu. W lutym 2022 roku rząd zadeklarował podwyżki i obecnie świadczenie nie może być niższe niż 2000 zł. Ta kwota dotyczy wynagrodzenia dla rodzin zawodowych oraz rodzinnych domów dziecka. Natomiast, gdy rodzina zastępcza zawodowa pełni też funkcję pogotowia rodzinnego to wynagrodzenie nie może być niższe niż 2600 zł.

Rodzice mogą też liczyć na dodatkowe świadczenia dla rodzin. Choćby z tytułu 500+, niepełnosprawności dziecka, czy też pomoc na kontynuowanie nauki (dla dorosłych).

Jak zostać rodziną zastępczą zawodową?

Żeby zostać rodziną zastępczą, należy spełniać wiele warunków. Pracownicy socjalni muszą mieć pewność, że dziecko trafi w dobre ręce i będzie miało należytą opieką. Pewnie każdy z nas, chociaż raz słyszał o tym, jak dzieci były brane do domu tylko ze względu na świadczenia dla rodzin. Potem okazywało się, że dziecko chodzi, brudne, nie ma co jeść, a nawet jest bite. Dlatego też o przejęcie opieki prawnej mogą starać się osoby, które:

• Wcześniej nie zostały pozbawione władzy rodzicielskiej. Nie została im ona też ograniczona lub zawieszona.
• Nie mają ograniczonych czynności prawnych.
• Mają dobry stan zdrowia i mogą pełnić funkcję opiekunów. Konieczne jest przedstawienie zaświadczenia lekarskiego.
• Mieszkają na terenie Polski.
• W przypadku obowiązku alimentacyjnego wypełniają go.
• Dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej.
• Nie były skazane prawomocnym wyrokiem za świadome przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Ponadto zawodowa rodzina zastępcza musi zapewnić dziecku odpowiednie warunki bytowe i mieszkające. Co w praktyce oznacza, że dziecko ma prawo do prawidłowego rozwoju, nauki, realizowania pasji, odpoczynku i czasu wolnego.

Adopcja dziecka nie jest równoznaczna z pieczą zastępczą!

Wiele osób często myli adopcję z pieczą zastępczą. Jednak są to dwa odrębne pojęcia, mimo że każde z nich jest ściśle związane z opieką prawną. Podstawową różnicą jest to, że adopcja dziecka jest formą opieki stałej. Natomiast rodzina zastępcza nie obowiązuje aż do pełnoletności dziecka. Ponadto rodzice dziecka adopcyjnego nie dostają żadnych świadczeń za wychowanie, a jedynie na pomoc rządową, jak w przypadku rodzin biologicznych.

Natomiast dziecko w rodzinie zastępczej może utrzymywać kontakt z prawdziwymi rodzicami (chyba że sąd ustanowił inaczej). Adopcja dziecka tego nie wymaga. Zresztą czasem nie jest to nawet możliwe. Poza tym w przypadku rodzin zastępczych dziecko nie ma prawa do dziedziczenia, pozostaje przy swoim nazwisku i nie ciąży na nim obowiązek opieki nad rodzicami zastępczymi na starość.

Powiatowe centrum pomocy – z jakimi problemami się zgłosić?

Praktycznie w każdym mieście działa powiatowe centrum pomocy rodzinie. To właśnie do pracowników takiej placówki należy znalezienie rodziny zastępczej, w razie, gdy dziecko nie może pozostać przy rodzicach, ale nie tylko. Po pomoc mogą się zgłosić osoby, które były objęte opieką prawną, ale nadszedł czas na usamodzielnienie. W ramach wsparcia takie dzieci mogą liczyć przede wszystkim na wsparcie finansowe i rzeczowe. Powiatowe centrum pomocy rodzinie pomaga znaleźć mieszkanie, dołożyć fundusze na jego wynajęcie oraz wyposażenie.